BẢN TIN PHÁP LUẬT SỐ 07/2025
QUY ĐỊNH MỚI VỀ
CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ VÀ QUYỀN HẠN CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA
Ngày 11/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 201/2025/NĐ-CP quy định về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Đại học Quốc gia (ĐHQG), có hiệu lực thi hành từ ngày 01/9/2025, thay thế cho Nghị định số 186/2013/NĐ-CP sau hơn một thập kỷ áp dụng. Nghị định mới đưa ra nhiều điều chỉnh quan trọng về cơ cấu tổ chức, cơ chế vận hành, và phạm vi quyền tự chủ của Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh. Những thay đổi này phản ánh sự điều chỉnh trong cách tiếp cận của Nhà nước đối với mô hình Đại học Quốc gia, đồng thời, cho thấy sự thích ứng thể chế trong bối cảnh giáo dục đại học đang có nhiều chuyển biến. Bản tin Pháp luật số 07/2025 sẽ cung cấp các thông tin liên quan đến nội dung chính của Nghị định số 201/2025/NĐ-CP.
1. Cơ sở pháp lý
Nghị định số 201/2025/NĐ-CP ngày 11 tháng 7 năm 2025 quy định chức năng, nhiệm vụ, và quyền hạn của Đại học Quốc gia.
2. Vị trí và chức năng của Đại học Quốc gia
So với Nghị định số 186/2013/NĐ-CP, quy định tại Điều 2 Nghị định số 201/2025/NĐ-CP có một số điểm điều chỉnh đáng chú ý về vị trí và chức năng của Đại học Quốc gia (ĐHQG).
Thứ nhất, về việc xác định vị trí pháp lý, quy định mới nhấn mạnh ĐHQG là cơ sở giáo dục đại học công lập do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý, có tư cách pháp nhân, tài khoản riêng và sử dụng con dấu có hình Quốc huy. So với quy định cũ, mô tả này rõ ràng và thống nhất hơn, không còn đề cập cấu trúc “tổ hợp” hay tổ chức “hai cấp”, từ đó tinh giản cách diễn đạt và làm nổi bật tư cách pháp nhân độc lập của ĐHQG.
Thứ hai, về chức năng của ĐHQG, quy định mới tiếp tục khẳng định vai trò của ĐHQG trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực chất lượng cao. Nghị định số 201/2025/NĐ-CP cũng lần đầu tiên pháp lý hóa tiêu chí “một số lĩnh vực đào tạo dẫn đầu trong nước và được xếp hạng cao trên thế giới”, thể hiện yêu cầu mới về vị thế học thuật và khả năng cạnh tranh quốc tế đối với ĐHQG.
Thứ ba, về quản lý nhà nước, cả hai văn bản đều đề cập đến việc ĐHQG chịu sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ, ngành liên quan và UBND nơi đặt trụ sở. Tuy nhiên, cách diễn đạt trong Nghị định mới ngắn gọn và hệ thống hơn, thống nhất với cách thức quản lý đa ngành hiện nay.
3. Nhiệm vụ và quyền hạn của Đại học Quốc gia
So với Nghị định số 186/2013/NĐ-CP, Điều 3 của Nghị định số 201/2025/NĐ-CP đã có sự thay đổi đáng kể về cấu trúc và nội dung quy định liên quan đến nhiệm vụ và quyền hạn của Đại học Quốc gia. Nếu như nghị định cũ trình bày các nhiệm vụ và quyền hạn dưới dạng liệt kê chung, mang tính khái quát, thì nghị định mới đã tái cấu trúc nội dung thành các nhóm nhiệm vụ theo từng lĩnh vực chức năng cụ thể, bao gồm: tổ chức bộ máy và nhân sự; hoạt động đào tạo; nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; tài chính và tài sản; cùng với các nhiệm vụ và quyền hạn khác.
3.1. Về tổ chức bộ máy và nhân sự
Được quy định tại Khoản 1, Điều 3, Nghị định số 201/2025/NĐ-CP:
Về tổ chức bộ máy, Đại học Quốc gia có trách nhiệm quản lý tổ chức bộ máy của mình và các cơ sở giáo dục đại học thành viên theo đúng quy định pháp luật và quy chế tổ chức, hoạt động đã ban hành. Trình Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận hội đồng Đại học Quốc gia, cũng như quyết định và báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc bổ sung, thay thế các thành viên của hội đồng này (trừ những trường hợp thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ).
Về công tác nhân sự, Đại học Quốc gia thực hiện các quy trình nhân sự để báo cáo Bộ Giáo dục và Đào tạo trình Thủ tướng Chính phủ quyết định việc bổ nhiệm, miễn nhiệm Chủ tịch hội đồng Đại học Quốc gia, Giám đốc và Phó Giám đốc Đại học Quốc gia theo quy định của Đảng và pháp luật. Trong phạm vi thẩm quyền, Đại học Quốc gia được quyết định cử viên chức tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp trực thuộc, đồng thời, ban hành các quy định về chế độ làm việc của giảng viên, nghiên cứu viên để thu hút và phát huy nguồn nhân lực chất lượng cao trong nước và quốc tế. Việc ký kết hợp đồng lao động với giảng viên, nhà khoa học, chuyên gia có uy tín trong và ngoài nước cũng thuộc thẩm quyền của Đại học Quốc gia, nhằm đáp ứng nhu cầu giảng dạy và nghiên cứu khoa học.
3.2. Về hoạt động đào tạo
Nhiệm vụ và quyền hạn của Đại học Quốc gia trong hoạt động đào tạo được quy định tại Khoản 2, Điều 3, Nghị định số 201/2025/NĐ-CP, theo đó:
Đại học Quốc gia có vai trò trung tâm trong việc phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục đại học, hướng tới mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng và an ninh quốc gia, chú trọng đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế nhằm từng bước nâng tầm nền giáo dục đại học Việt Nam tiệm cận với trình độ khu vực và thế giới.
Trong phạm vi thẩm quyền, Đại học Quốc gia xây dựng Quy chế đào tạo cho các trình độ giáo dục đại học, trình Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, các chương trình đào tạo thực hành, chuyên, đặc biệt, năng khiếu và tài năng cũng được Đại học Quốc gia thiết kế và triển khai ở tất cả các trình độ nhằm phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng nhân tài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Mở rộng các chương trình đào tạo đã được thực hiện trong nước ra nước ngoài thông qua các chương trình hợp tác, liên kết quốc tế phù hợp quy định của pháp luật.
3.3. Về hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo
Hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được đề cập tại Khoản 3, Điều 3, Nghị định số 201/2025/NĐ-CP:
Đại học Quốc gia có vai trò nghiên cứu, cung cấp luận cứ khoa học nhằm góp phần xây dựng định hướng, chủ trương, chính sách, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế. Tổ chức các hoạt động khoa học và công nghệ trong các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật và công nghệ theo hướng liên ngành, liên lĩnh vực thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài khoa học và công nghệ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Từ cơ sở trên, Đại học Quốc gia có quyền đề xuất và thực hiện các chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia, cấp bộ khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt, đồng thời, xây dựng, tổ chức chương trình hợp tác khoa học và công nghệ trong và ngoài nước về hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo.
3.4. Về tài chính, tài sản
Nhiệm vụ và quyền hạn của Đại học Quốc gia trong tài chính, tài sản được quy định tại Khoản 4, Điều 3, Nghị định số 201/2025/NĐ-CP, theo đó:
Trước hết, về vai trò và trách nhiệm quản lý ngân sách, Đại học Quốc gia là đơn vị dự toán cấp I được Thủ tướng Chính phủ giao dự toán ngân sách hằng năm. Trên cơ sở đó, Đại học Quốc gia có trách nhiệm phân bổ, giao dự toán ngân sách cho các đơn vị thành viên, đơn vị thuộc và trực thuộc trong toàn hệ thống, đồng thời tổ chức thực hiện công tác kế toán và quyết toán ngân sách theo đúng quy định pháp luật hiện hành. Ngoài ra, Đại học Quốc gia còn đảm nhiệm vai trò kiểm tra, giám sát tài chính, tài sản thống nhất trong toàn hệ thống, phù hợp với các quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, tài sản công và các văn bản pháp lý liên quan.
Tiếp theo, về quyền tự chủ tài chính và học phí, Đại học Quốc gia có thẩm quyền phê duyệt phương án tự chủ tài chính của các đơn vị thành viên, đơn vị thuộc và trực thuộc theo đúng quy định của Chính phủ đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Song song đó, Đại học Quốc gia được giao quyền quy định mức thu học phí áp dụng trong toàn hệ thống, đảm bảo vừa tuân thủ khung chính sách của Chính phủ, vừa phù hợp với điều kiện đào tạo đặc thù của từng đơn vị.
Cuối cùng, về quản lý và huy động nguồn lực, Đại học Quốc gia có trách nhiệm quản lý, điều hành, sử dụng và chia sẻ các nguồn lực tài chính, nhân lực, cơ sở vật chất và các nguồn lực khác trong toàn hệ thống theo hướng đồng bộ, hữu cơ và hiệu quả. Cùng với đó, Đại học Quốc gia được khuyến khích tích cực huy động các nguồn lực từ xã hội nhằm tăng cường tiềm lực tài chính, mở rộng quy mô đầu tư, hướng đến xây dựng một mô hình Đại học Quốc gia định hướng nghiên cứu, có năng lực cạnh tranh ở tầm khu vực và quốc tế.
3.5. Các nhiệm vụ và quyền hạn khác
Khoản 5, Điều 3, Nghị định số 201/2025/NĐ-CP quy định về một số nhiệm vụ và quyền hạn khác của Đại học Quốc gia, theo đó, ngoài các nhiệm vụ và quyền hạn được đề cập, Đại học Quốc gia còn có các quyền và trách nhiệm khác nhằm bảo đảm hiệu quả hoạt động và khẳng định vai trò đầu tàu trong hệ thống giáo dục đại học.
Trước hết, Đại học Quốc gia có trách nhiệm giải trình trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, người học và toàn xã hội về hoạt động của mình trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao.
Tiếp theo, Đại học Quốc gia có thẩm quyền làm việc trực tiếp với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để giải quyết các vấn đề liên quan đến tổ chức và hoạt động. Khi cần thiết, có thể báo cáo Thủ tướng Chính phủ và thực hiện việc cung cấp thông tin, báo cáo phục vụ công tác kiểm tra, thanh tra của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, Đại học Quốc gia được Nhà nước ưu tiên đầu tư nhằm thực hiện các nhiệm vụ chiến lược quốc gia, phục vụ phát triển vùng, đồng thời có trách nhiệm thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo phân công của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan.
Việc ban hành Nghị định số 201/2025/NĐ-CP đánh dấu bước điều chỉnh quan trọng về mặt thể chế đối với mô hình Đại học Quốc gia, phù hợp với bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đại học hiện nay. Đối với Trường Đại học Kinh tế - Luật, một đơn vị thành viên của Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, nghị định này có ý nghĩa đặc biệt trong việc tạo điều kiện thuận lợi để triển khai hiệu quả các chiến lược phát triển chuyên sâu về đào tạo, nghiên cứu, và đổi mới sáng tạo. Cơ chế quản lý rõ ràng, quyền tự chủ được mở rộng và việc phân cấp mạnh mẽ hơn từ Đại học Quốc gia sẽ giúp Trường chủ động hơn trong phát triển chương trình đào tạo, thu hút nhân tài, hợp tác quốc tế và huy động nguồn lực xã hội, từ đó gia tăng vị thế trong hệ thống giáo dục đại học quốc gia và khu vực.